Gebelikte Şeker Tarama Testi ve Gebelik Şekeri (Gestasyonel Diyabet)
Gebelik şekeri ya da tıbbi adıyla gestasyonel diyabet, daha önce diyabet tanısı olmayan kadınlarda hamilelik sırasında ortaya çıkan kan şekeri yüksekliğidir. Bu durum, hem anne hem de bebek sağlığı üzerinde önemli etkiler yaratabileceği için gebelik sürecinde şeker tarama testi yapılması son derece kritik öneme sahiptir. Özellikle 24-28. gebelik haftaları arasında yapılan bu test, gebelikte diyabetin erken tanısı ve etkili yönetimi açısından hayati bir adımdır.
Gebelikte Şeker Tarama Testi Nedir?
Gebelikte şeker tarama testi, annenin vücudunun glikozu nasıl işlediğini değerlendirmek için yapılan basit bir testtir. En yaygın kullanılan yöntem, 50 gram glukoz yükleme testidir. Bu testte, anne adayı açlık gerekmeksizin 50 gram glukoz içeren bir sıvı içer ve bir saat sonra kan şekeri ölçülür. Ölçüm sonucu belirli sınırların üzerindeyse, daha ayrıntılı olan 100 gram şeker yükleme testi yapılır.
Gebelik Şekeri Neden Önemlidir?
Gebelik şekeri, kontrol altına alınmazsa hem anne hem de bebek için çeşitli risklere yol açabilir. Bu riskler arasında:
Bebekte iri doğum (makrozomi)
Doğumda travma riski
Erken doğum
Sezaryen gerekliliği
Doğum sonrası düşük kan şekeri (hipoglisemi)
Annenin ilerleyen yaşlarda tip 2 diyabet geliştirme riski
yer almaktadır. Bu nedenle gebelikte şeker taraması, sadece tanı koymak için değil, olası komplikasyonları önlemek adına da yapılmalıdır.
Kimler Daha Fazla Risk Altındadır?
Her hamile kadına şeker yükleme testi önerilse de bazı kadınlar daha yüksek risk grubundadır. Bunlar:
Obezite öyküsü olanlar
Daha önce iri bebek doğurmuş olanlar
Ailesinde diyabet hastalığı bulunanlar
Daha önceki gebeliğinde gestasyonel diyabet yaşayanlar
35 yaş üstü anne adayları
Op. Dr. Yeliz Akçelik, Kartal’da hizmet verdiği kliniğinde risk değerlendirmesi yaparak her hastaya özel tarama planı oluşturur.
Gebelik Şekeri Nasıl Tedavi Edilir?
Gebelik şekeri tanısı konulduğunda öncelikle beslenme düzeni gözden geçirilir. Diyetisyen desteğiyle düşük glisemik indeksli gıdaların tercih edildiği bir beslenme planı uygulanır. Günlük fiziksel aktivite artırılır. Bazı durumlarda ise kan şekeri kontrolü için insülin tedavisi gerekebilir. Kan şekeri düzenli olarak izlenmeli ve doğum öncesi kontroller sıklaştırılmalıdır.
Gebelikte Şeker Taraması Güvenli mi?
Halk arasında şeker yükleme testinin bebeğe zarar verdiğine dair yaygın ancak bilimsel temeli olmayan görüşler bulunsa da, bu testin güvenliği Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Amerikan Kadın Doğum Derneği (ACOG) ve Türkiye Jinekoloji ve Obstetrik Derneği gibi saygın kuruluşlarca defalarca teyit edilmiştir. Testin yapılmaması, tanı konulamamış gestasyonel diyabetin yol açacağı risklerden çok daha tehlikelidir.
Sık Sorulan Sorular
1. Gebelikte şeker testi hangi haftada yapılır?Genellikle 24–28. haftalar arasında uygulanır.
2. Aç karnına mı yapılır?İlk test (50 gr) tok karnına yapılabilir. 100 gr’lık test aç karnına uygulanır.
3. Şeker yükleme testi bebeğe zarar verir mi?Hayır. Bilimsel çalışmalara göre test güvenlidir ve gebelik sağlığı açısından gereklidir.
4. Gebelik şekeri olan her kadın insülin kullanmak zorunda mı?Hayır. Çoğu hasta diyet ve egzersizle kontrol altına alınabilir.
5. Diyetle düzelmeyen gebelik şekeri tehlikeli midir?Evet. Kan şekeri yüksekliği devam ederse hem anne hem de bebek için riskler artar.
6. Gebelik şekeri kalıcı diyabete dönüşür mü?Doğumdan sonra genellikle düzelir ancak ileride tip 2 diyabet gelişme riski artar.
7. Gebelikte şeker testi açlık kan şekeri yerine geçer mi?Hayır. Şeker yükleme testi farklı bir değerlendirme yöntemidir ve daha kapsamlıdır.
8. Şeker tarama testi yapılmazsa ne olur?Gebelik şekeri tanısı konulamazsa kontrolsüz kan şekeri ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
9. Daha önce gestasyonel diyabet geçirdim. Bu gebelikte de olur mu?Risk yüksektir. Bu nedenle erken haftalarda bile tarama yapılabilir.
10. Gebelik şekeri olan biri normal doğum yapabilir mi?Eğer bebek iri değilse ve diğer risk faktörleri yoksa mümkündür.
